Mobiele apps en toegankelijkheid

Al jarenlang maak ik mij als accessibility engineer hard voor toegankelijkheid van digitale producten. Bijvoorbeeld door onze apps en websites te testen met blinden en slechtzienden, door klanten te overtuigen van het belang van inclusive design en tips te delen met ontwerpers en ontwikkelaars.

Het toegankelijk maken van een website en app doe je namelijk voor een veel grotere groep dan je in eerste instantie denkt. In Nederland heeft ruim een kwart van de bevolking een aantoonbare beperking. Maar dat niet alleen. Er zijn tal van situaties waarin mensen zónder beperking toch gebruikmaken van digitale hulpmiddelen. Vandaar mijn continue pleidooi om accessibility centraal te stellen in productontwikkeling.

Maar om hoeveel mensen gaat het dan echt? Hoeveel Nederlanders gebruiken op hun eigen telefoon toegankelijkheidsinstellingen? Die cijfers bestaan niet op landelijk niveau.

Daarom zijn we dat bij Q42 gaan onderzoeken. Wij wilden weten welke accessibilityfuncties Nederlanders daadwerkelijk inschakelen in mobiele applicaties. Resultaat: het eerste grootschalige Nederlandse onderzoek naar het gebruik van toegankelijkheidsfeatures op mobiele telefoons. Wat blijkt? Dat gebruik is inderdaad veel breder dan verwacht. Bijna de helft van de Nederlanders heeft visuele en auditieve hulpopties geactiveerd op hun telefoon.

Deze uitkomsten zijn van groot belang voor iedereen die zich bezighoudt met digitale productontwikkeling. Daarom hebben we de bevindingen van het onderzoek openbaar gemaakt op toegankelijkheid.q42.nl.

Het onderzoek
Wie zelf geen beperking heeft, kan zich moeilijk het belang van digitale hulpmiddelen voorstellen. Dat merk ik vaak genoeg bij klanten. Product owners leven niet zelden in de veronderstelling, dat de groep mensen met een beperking relatief klein is en toegankelijkheid daarom een minder hoge prioriteit hoeft te krijgen. Laten zien hoe groot die groep nou écht is, vormde de drijfveer achter ons onderzoek.

Daarom hebben we een script gebouwd dat kan uitlezen welke toegankelijkheidsfuncties iemand op z’n telefoon heeft geactiveerd. Volledig anoniem en niet te herleiden. Het gaat daarbij alleen om de noodzakelijke gegevens die apps standaard gebruiken om de instellingen van een telefoon te ondersteunen.

Dit script hebben we vorig jaar in overleg met enkele grote klanten toegevoegd aan hun iOS-apps. Apps die een significant deel van de Nederlandse bevolking bedienen. Op deze manier hebben we ons onderzoek kunnen uitvoeren onder een miljoen unieke gebruikers. Door het toevoegen van nog meer apps is dit aantal inmiddels opgelopen tot 1,5 miljoen Nederlanders. Daarnaast hebben we voor ons onderzoek bijna 300 respondenten via een enquête ondervraagd naar het gebruik van hulpopties op hun telefoon.

Nog niet eerder is er onder de Nederlandse bevolking zo’n grootschalig kwantitatief onderzoek gedaan naar het gebruik van toegankelijkheids­instellingen in mobiele applicaties. We hopen dan ook dat het product managers, designers en developers meer inzicht geeft, waarom en hoe apps en websites toegankelijker gemaakt moeten worden.

De conclusies
Uit ons onderzoek blijkt dat visuele instellingen het vaakst worden aangepast. Maar liefst 33% van de mensen past de tekstgrootte aan, bijna 7% schakelt vette tekst in en ruim 26% gebruikt de donkere modus. Dat is veel meer dan verwacht afgaande op het aantal blinden en slechtzienden in Nederland.

Uit ons onderzoek valt dan ook te concluderen, dat toegankelijkheidsinstellingen ver buiten de groep van mensen met een beperking worden gebruikt. Toegankelijkheid is niet zwart-wit. Ook mensen die we níet aanmerken als gehandicapt of beperkt, gebruiken deze hulpmiddelen op hun telefoon.

Dat kan met leeftijd te maken hebben, een bepaalde gevoeligheid of een specifieke situatie. De tekstgrootte aanpassen omdat je ogen steeds slechter worden. De donkere modus aanzetten omdat je van een fel scherm schele hoofdpijn krijgt. Of een bericht laten voorlezen wanneer je in de auto je ogen op de weg moet houden. Er zijn tal van redenen waarom accessibilityfuncties het gebruik van een mobiele telefoon vergemakkelijken.

Je komt dus niet weg met dit veelgehoorde argument: de groep mensen met een beperking is relatief klein, dus het ontwikkelen van toegankelijkheidsfeatures heeft geen prioriteit. Ammehoela! Juist door die groep niet te negeren, help je véél meer mensen met een gebruiksvriendelijker product. Als we blijven denken in hokjes, gaan we voorbij aan het inzicht dat een beperking niet alleen mensen betreft maar óók situaties.

Dit alles neemt niet weg dat accessibilityfuncties van essentieel belang zijn voor mensen met een beperking. Zij zouden de meeste apps niet kunnen gebruiken zónder deze hulpmiddelen. Zulke features ontwikkelen vanuit die noodzaak blijft dus onverminderd heel belangrijk.

Bijkomend voordeel is dat het product beter wordt voor heel veel use cases. Zo is labelling essentieel voor blinden en slechtzienden die voice-over gebruiken, maar is het ook nuttig voor mensen zonder beperking, die op bepaalde momenten de tekst op het scherm willen laten uitspreken.

Een toegankelijke app of website bouwen betekent dus niet alleen rekening houden met mensen met een beperking, maar óók met beperkende situaties.

Het vervolg
Ons toegankelijkheidsonderzoek blijkt zo’n eye-opener voor veel mensen, dat we het laten doorlopen. We willen de komende tijd samen met onze klanten nog meer apps toevoegen aan het onderzoek en de resultaten gaan valideren onder Android-gebruikers. Nieuwe bevindingen zullen we publiceren op toegankelijkheid.q42.nl. Ook lanceren we snel een Engelstalige versie van het onderzoek op accessibility.q42.nl.

Door eindelijk kwantitatieve gegevens te hebben hoop ik dat het onderzoek bijdraagt aan het ontwikkelen van meer toegankelijke digitale producten. En dus betere producten.

Wil je weten hoe we dat bij Q42 aanpakken, of heb je vragen over ons onderzoek? Laat het me weten via mail, LinkedIn of Twitter!

Mijn dank gaat uit naar interaction designer Peter van Grieken die geholpen heeft om de onderzoeksresultaten te presenteren in een helder ontwerp.