Kinderboekenmuseum geeft je voorlees-superpowers

Ken je het liedje Wakker worden van Jochem Myjer? Zo werd ik laatst gewekt door mijn kinderen. Terwijl mijn hele lijf op een neer stuiterde door hun gespring op bed, brulden ze in koor: “Pap, pap, pap, pap, pap, opstaan, opstaan, we gaan naar het Kinderboekenmuseuuuuuuum!”

Chris, met Jeroen. Ik heb een idee.

Hier hadden ze al zeven jaar op gewacht. In 2014 kreeg ik namelijk een telefoontje van Jeroen van Geel, van onze goede vrienden van creative club Morrow. “Chris, met Jeroen. Ik heb een idee.” Nou ben ik eigenlijk altijd wel fan van Jeroens ideeën (hij schreef er niet voor niets een boek over), maar dit keer resoneerde het in elke vezel van mijn lijf.

Jeroen wilde superpowers geven aan voorlezende papa’s en mama’s en alle andere mensen die voorlezen aan kinderen. Hij beschreef een connected pop-up-boek dat bij het omslaan van elke bladzijde een wonderlijke wereld tevoorschijn zou toveren van licht, geluid, wind en meer. Allemaal met de voorlezer centraal, de superheld die zelf nog alle stemmetjes zou mogen doen en die de regie zou voeren over deze magische beleving van het kind.

Tijdens w00tcamp, onze jaarlijkse hackathon, hebben we met een team van Morrow’ers en Q’ers een prototype ontwikkeld. Het resultaat was een kartonnen pop-up-boek waar aan alle kanten draden uit staken. Bij het omslaan van de bladzijden stuurde het automatisch triggers naar allerlei gekoppelde apparaten.

Het verhaal, De monsters in ons huis, door Jeroen zelf geschreven en getekend, ging over wonderlijke wezens die allemaal hartstikke lief bleken te zijn. De magie bouwde bij elk monster steeds verder op. De eerste paar monsters werden verrijkt door licht- en geluidseffecten met behulp van Philips Hue-lampen en Sonos-speakers. Daarna maakte een verbonden ventilator de door storm opengeblazen ramen net echt. En als grand finale werd de reuzenoctopus in het bad leven ingeblazen met een heuse bellenblaasmachine. We waren ongelooflijk trots! Het werkte fantastisch!

Behalve bij de demo.

Mijn toen nog kleine kinderen speelden braaf een rol in de demo. Temidden van alle verbonden apparaten hadden we een bankstel neergezet waarop ik ze ging voorlezen. Terwijl zo’n honderd mensen toekeken hoe wij een intiem momentje deelden, liet de techniek ons volledig in de steek. Niets werkte. Het enige dat ik kon doen, was zo overtuigend mogelijk blijven voorlezen. Iedereen behalve mijn kinderen had door dat achter ons alle apparaten handmatig aangezet werden door Taco, de man die op de foto onschuldig gebaart: “Wie ik? Nee, ik deed niets, hoor!”

De hackathon hebben we glorieus verloren, maar voor mijn kinderen was de magische beleving volop geslaagd. En voor ons ook. We hadden gezien dat het kon. We voelden wat we ermee konden bereiken.

Chris, met Jeroen. Ik heb weer een idee.

Jaren later belde Jeroen weer. “Chris, met Jeroen. Ik heb weer een idee.” Hij had kort gesproken met Ingrid Eilander, directrice van het Kinderboekenmuseum. Want waar zou een magische voorleesbeleving nou beter op zijn plaats zijn dan in het Kinderboekenmuseum? Ingrid was enthousiast. En wij ook!

Samen hebben we het concept aangepast. We wilden het geschikt maken voor elk boek. Ongeacht taal, ongeacht leesvaardigheid. Zodat elke bezoeker het kan beleven. Dit keer zou dus niet het boek connected zijn, maar de omgeving. Het idee was een tent, zoals je die thuis van lakens maakt met je kinderen. Met behulp van een draaiwiel zouden voorlezers en kinderen kunnen kiezen uit verschillende settings van licht en geluid. En met losse objecten zouden kinderen zelf geluidseffecten kunnen triggeren.

En zo geschiedde. Met een heerlijk simpel prototype hebben we ons idee getest in het museum. Hiervan leerden we dat alleen al even de tijd krijgen voor een intiem voorleesmomentje superfijn gevonden wordt. De magische sfeer met licht en geluid maakt het vervolgens voor veel mensen heel bijzonder. De kers op de taart zijn de geluidseffecten die de kinderen zelf kunnen triggeren. De verwondering op de gezichten van de kinderen die dit ontdekken is waar we dit voor doen!

De test was een succes. Maar het eindproduct moest nog wel fool proof gemaakt worden. Dit keer zou er niets fout mogen gaan. Dat vroeg om een versimpeling van de technologie. Weg met alle ingewikkelde sensoren, fragiele draadjes en leeglopende batterijen. Met het draaiwiel draai je simpelweg een NFC-pasje voor een verborgen reader. En ook in de objecten zitten NFC-pasjes verstopt, die je voor een soort magische totem moet houden waar de reader in zit. Achter de schermen vormt een PC het hart van het systeem. Een Node.js-applicatie leest de NFC-signalen uit en stuurt VLC aan voor de geluiden en MadMapper voor de video’s.

Het licht komt uit twee verborgen beamers die op de tent schijnen, het geluid uit een verstopte 5.1 surround set. Licht en geluid zijn beide tamelijk abstract en rustig, zodat ze het verhaal van de voorlezende superheld verrijken, zonder teveel de aandacht van de kinderen af te leiden.

Ook de uiteindelijk 'tent' zelf is fool proof geworden en gebouwd door de geweldige maak-nerds van Fiction Factory.

Dat ik apetrots ben op het resultaat is een understatement. Ik kan je van harte aanbevelen om naar het Kinderboekenmuseum te gaan (want de rest van het museum is ook heel erg leuk). En ik hoop dat De Voorleestent je zo inspireert dat je binnenkort thuis een tent van lakens maakt en daarin als een echte superheld je kinderen voorleest met alle gekke stemmetjes die je in je hebt.

Al die jaren hebben mijn kinderen regelmatig gevraagd of ze het connected voorleesboek nog een keer konden meemaken. En ook al zijn ze inmiddels best groot, in De Voorleestent waren ze weer heel even klein terwijl papa De Gruffalo voorlas en alle stemmetjes en superpowers uit de kast haalde.

Foto's: Eveline van Egdom, Chris Waalberg en Frank Raterink